Linux

1000 przydatnych poleceń Linux

Redakcja 27 grudnia 2023

Dzisiaj rozpoczynamy niezwykłą podróż, podczas której zgłębimy tajniki terminala Linux za pomocą aż 1000 przydatnych poleceń.

Spis treści

Rozdział 1: Zarządzanie Plikami i Katalogami

Polecenia Podstawowe:

ls – Wyświetl zawartość bieżącego katalogu.
cd [ścieżka] – Przejdź do innego katalogu.
cp [źródło] [cel] – Skopiuj plik lub katalog.
mv [źródło] [cel] – Przenieś lub zmień nazwę pliku/katalogu.
rm [nazwa_pliku] – Usuń plik.
mkdir [nazwa_katalogu] – Utwórz nowy katalog.
touch [nazwa_pliku] – Utwórz nowy pusty plik.

Polecenia Zaawansowane:

find [ścieżka] -name [nazwa_pliku] – Znajdź plik po nazwie.
grep [tekst] [nazwa_pliku] – Przeszukaj plik w poszukiwaniu tekstu.
du -sh [ścieżka] – Wyświetl rozmiar katalogu.

Rozdział 2: Diagnostyka i Monitoring Systemu

Narzędzia Diagnostyczne:

top – Wyświetl listę procesów i ich obciążenie.
htop – Interaktywna wersja polecenia top.
free -h – Wyświetl dostępne zasoby pamięci.
df -h – Pokaż informacje o wolnym miejscu na dysku.

Czytaj Jaki Linux na słaby komputer?

Narzędzia Monitorujące:

iotop – Monitoruj aktywność wejścia/wyjścia na dyskach.
nload – Monitoruj użycie przepustowości sieci.

Rozdział 3: Bezpieczeństwo i Uprawnienia

Zarządzanie Uprawnieniami:

chmod [uprawnienia] [nazwa_pliku] – Zmiana uprawnień pliku.
chown [nowy_właściciel] [nazwa_pliku] – Zmiana właściciela pliku.

Bezpieczeństwo Systemu:

ufw – Zarządzanie prostym firewall’em.
fail2ban – Monitoruj i blokuj nieudane próby logowania.

Rozdział 4: Sieć i Komunikacja

Komunikacja Sieciowa:

ping [adres_ip] – Sprawdź dostępność hosta w sieci.
traceroute [adres_ip] – Śledź trasę pakietu przez sieć.
netstat -tuln – Wyświetl otwarte porty.

Konfiguracja Interfejsów:

ifconfig – Wyświetl informacje o interfejsach sieciowych.
ip addr show – Alternatywa dla ifconfig.

Rozdział 5: System i Konfiguracja

Konfiguracja Systemu:

uname -a – Wyświetl informacje o systemie.
lshw – Pokaż szczegółową konfigurację sprzętową.
date – Wyświetl bieżącą datę i godzinę.

Zarządzanie Pakietami:

apt update – Zaktualizuj listę pakietów.
apt install [nazwa_pakietu] – Zainstaluj nowy pakiet.

Rozdział 6: Programowanie w Terminalu

Środowisko Programistyczne:

gcc [plik.c] -o [plik_wyjściowy] – Kompiluj program w języku C.
python [plik.py] – Uruchom interpreter Pythona.
javac [plik.java] – Kompiluj program w języku Java.
./[plik_wyjściowy] – Uruchom skompilowany program.

Zarządzanie Kodem Źródłowym:

git init – Inicjalizuj nowe repozytorium Git.
git clone [adres_repozytorium] – Sklonuj repozytorium Git.
git add [nazwa_pliku] – Dodaj plik do repozytorium.
git commit -m “[komentarz]” – Zatwierdź zmiany.

Rozdział 7: Narzędzia Deweloperskie

Debugowanie i Profilowanie:

gdb [plik_wyjściowy] – Debugger dla programów C/C++.
strace [polecenie] – Śledź wywołania systemowe podczas działania programu.
valgrind [polecenie] – Analizuj pamięć i wykrywaj wycieki.

Edytory Tekstowe dla Programistów:

vim [nazwa_pliku] – Otwórz plik w edytorze Vim.
nano [nazwa_pliku] – Otwórz plik w edytorze Nano.
emacs [nazwa_pliku] – Otwórz plik w edytorze Emacs.

Rozdział 8: Bazy Danych w Terminalu

MySQL:

mysql -u [użytkownik] -p – Zaloguj się do MySQL.
SHOW DATABASES; – Wyświetl dostępne bazy danych.
USE [nazwa_bazy]; – Wybierz bazę danych.

PostgreSQL:

psql -U [użytkownik] -d [nazwa_bazy] – Zaloguj się do PostgreSQL.
\l – Wyświetl dostępne bazy danych.
\dt – Wyświetl tabele w bieżącej bazie.

Rozdział 9: Narzędzia Systemowe dla Administratorów

Monitorowanie Systemu:

sar – Zbieraj i raportuj statystyki systemowe.
htop – Monitoruj i interaktywnie zarządzaj procesami.

Zdalne Zarządzanie:

ssh [użytkownik]@[adres_ip] – Zdalne logowanie się na serwer.
scp [lokalny_plik] [użytkownik]@[adres_ip]:[zdalna_ścieżka] – Kopiuj pliki przez SSH.

Rozdział 10: Automatyzacja Zadań

Skrypty Bash:

#!/bin/bash – Nagłówek skryptu Bash.
chmod +x [nazwa_skryptu.sh] – Nadaj prawa wykonywania skryptowi.
./[nazwa_skryptu.sh] – Uruchom skrypt.

Zadania Cron:

crontab -e – Edytuj zadania crona.
@reboot [polecenie] – Uruchom polecenie przy starcie systemu.

Rozdział 11: Narzędzia Systemowe dla Administracji Siecią

Konfiguracja Interfejsów Sieciowych:

ip link show – Wyświetl informacje o interfejsach sieciowych.
ifconfig [interfejs] up/down – Włącz/Wyłącz interfejs sieciowy.

Narzędzia Diagnostyczne:

tcpdump – Przechwytuj i analizuj pakiety w czasie rzeczywistym.
nmap [adres_ip] – Skanuj otwarte porty na danym hoście.

Czytaj Dystrybucje Linux Ubuntu, Fedora, Debian, Arch Linux

Rozdział 12: Bezpieczeństwo i Ochrona Danych

Szyfrowanie Plików i Katalogów:

gpg –encrypt [nazwa_pliku] – Zaszyfruj plik za pomocą GPG.
gpg –decrypt [nazwa_pliku.gpg] – Rozszyfruj plik GPG.

Bezpieczne Połączenia Sieciowe:

ssh-keygen -t rsa -b 4096 – Wygeneruj klucze SSH.
ssh-copy-id [użytkownik]@[adres_ip] – Skopiuj klucz publiczny na zdalny serwer.

Firewall i Filtracja Ruchu:

iptables – Konfiguruj reguły firewalla.
ufw allow [numer_portu] – Pozwól na ruch na określonym porcie.

Rozdział 13: Administracja Użytkownikami

Zarządzanie Użytkownikami:

useradd [nazwa_użytkownika] – Dodaj nowego użytkownika.
passwd [nazwa_użytkownika] – Zmień hasło użytkownika.
userdel -r [nazwa_użytkownika] – Usuń użytkownika z katalogiem domowym.

Grupy Użytkowników:

groupadd [nazwa_grupy] – Dodaj nową grupę.
usermod -aG [nazwa_grupy] [nazwa_użytkownika] – Dodaj użytkownika do grupy.

Rozdział 14: Monitorowanie i Logowanie

Logi Systemowe:

journalctl – Przeglądaj dzienniki systemowe.
tail -f /var/log/[nazwa_pliku] – Śledź aktualizacje logów w czasie rzeczywistym.

Monitorowanie Zasobów:

iotop – Monitoruj aktywność wejścia/wyjścia na dyskach.
htop – Interaktywny monitor zasobów systemowych.

Rozdział 15: Virtualizacja

VirtualBox:

VBoxManage startvm [nazwa_vm] – Uruchom maszynę wirtualną z poziomu terminala.
VBoxManage controlvm [nazwa_vm] poweroff – Wyłącz maszynę wirtualną.

Docker:

docker run [nazwa_obrazu] – Uruchom kontener Docker.
docker ps -a – Wyświetl listę wszystkich kontenerów.

Rozdział 16: Narzędzia Pomocnicze

Przeglądanie Plików i Katalogów:

cat [nazwa_pliku] – Wyświetl zawartość pliku.
head -n [liczba_linii] [nazwa_pliku] – Wyświetl początkowe linie pliku.

Wyszukiwanie i Filtracja Tekstu:

grep [tekst] [nazwa_pliku] – Znajdź linie zawierające określony tekst.
awk ‘{print $2}’ [nazwa_pliku] – Wyświetl drugą kolumnę z pliku.

Rozdział 17: Narzędzia Graficzne w Terminalu

Wyświetlanie Grafik:

feh [nazwa_pliku_obrazu] – Wyświetl obraz za pomocą feh.
asciiview [nazwa_pliku_obrazu] – Wyświetl obraz w formie ASCII.

Edycja Grafik:

convert [plik_wejściowy] [plik_wyjściowy] – Konwertuj format obrazu.
ffmpeg -i [plik_wejściowy] [plik_wyjściowy] – Konwertuj i edytuj pliki wideo.

Rozdział 18: Zabawa i Ciekawostki

Gry w Terminalu:

ninvaders – Gra w inwazję kosmitów.
bastet – Gra w Tetris z losowym ustawieniem kolorów.

Ciekawostki:

cowsay “Tekst” – Krowa wyświetlająca tekst.
fortune – Wyświetl losowe przysłowie.

Rozdział 19: Konfiguracja Systemu i Shell

Konfiguracja Bash:

nano ~/.bashrc – Edytuj plik konfiguracyjny Bash.
source ~/.bashrc – Załaduj zmiany z pliku konfiguracyjnego bez restartu.

Zmiana Powłoki:

chsh – Zmień domyślną powłokę użytkownika.
echo $SHELL – Wyświetl aktualnie używaną powłokę.

Rozdział 21: Narzędzia Administracyjne dla Systemów Linux

Systemd:

systemctl start [usługa] – Uruchom usługę systemd.
journalctl -xe – Sprawdź szczegóły błędów w systemie.

Powłoka Bash:

echo $PATH – Wyświetl ścieżki do folderów, w których system szuka programów.
history – Wyświetl historię używanych poleceń.
alias [nowa_komenda]=”[stara_komenda]” – Twórz aliasy dla poleceń.

Rozdział 22: Narzędzia Pomocne w Codziennej Pracy

Zarządzanie Zadaniami:

nohup [polecenie] & – Uruchom polecenie w tle, niezależnie od sesji terminala.
at [czas] [polecenie] – Uruchom polecenie w określonym czasie.

Pomoc w Zadaniach Administracyjnych:

man [polecenie] – Przeczytaj podręcznik dla określonego polecenia.
info [polecenie] – Przeczytaj dodatkowe informacje na temat polecenia.

Czytaj Optymalizacja wydajności Linuksa

Rozdział 23: System Kontroli Wersji (VCS)

Git:

git status – Sprawdź status zmian w repozytorium.
git diff – Wyświetl zmiany w plikach.

Subversion:

svn checkout [URL_repozytorium] – Sklonuj repozytorium Subversion.
svn commit -m “[komentarz]” – Zatwierdź zmiany w repozytorium.

Rozdział 24: Kursywa i Kolory w Terminalu

echo -e “\e[1;31mTekst w kolorze czerwonym\e[0m” – Wyświetl tekst w kolorze.
echo -e “\e[3mTekst kursywą\e[0m” – Wyświetl tekst kursywą.

Rozdział 25: Zdalny Dostęp i Transfer Plików

SSH:

scp [plik] [użytkownik]@[adres]:[ścieżka_docelowa] – Kopiuj plik przez SSH.
sshfs [użytkownik]@[adres]:[ścieżka_docelowa] [punkt_montowania] – Montuj zdalny katalog.

Rsync:

rsync -av [źródło] [cel] – Synchronizuj katalogi lokalne i zdalne.

Rozdział 26: Narzędzia dla Sieciowców

Wireshark:

wireshark – Uruchom analizator pakietów graficznie.
tshark – Uruchom analizator pakietów w trybie tekstowym.

Netcat:

nc -l -p [port] – Nasłuchuj na określonym porcie.
nc [adres] [port] – Nawiąż połączenie do określonego adresu i portu.

Rozdział 27: Inne Ciekawe Narzędzia

Pandoc:

pandoc [plik_wejściowy] -o [plik_wyjściowy] – Konwertuj dokumenty między różnymi formatami.

Curl:

curl [adres_url] – Pobierz zawartość strony internetowej.
curl -o [nazwa_pliku] [adres_url] – Pobierz plik do określonego folderu.

Rozdział 28: Systemy Monitoringu i Raportowania

Nagios:

nagios – Uruchom interfejs Nagios.
nrpe – Instaluj klienta NRPE do monitorowania zdalnych systemów.

Rozdział 29: Praca z Archiwami

Tar:

tar -czvf [archiwum.tar.gz] [katalog] – Kompresuj katalog do pliku tar.gz.
tar -xzvf [archiwum.tar.gz] – Rozpakuj archiwum tar.gz.

Rozdział 30: Polecenia Administracyjne dla Linuxa

APT (Advanced Package Tool):

apt upgrade – Zaktualizuj zainstalowane pakiety.
apt autoremove – Usuń nieużywane pakiety.

YUM (Yellowdog Updater, Modified):

yum install [nazwa_pakietu] – Zainstaluj nowy pakiet.
yum remove [nazwa_pakietu] – Usuń pakiet z systemu.

Rozdział 31: Shell Scripting i Automatyzacja Zadań

Tworzenie Skryptów Bash:

#!/bin/bash – Nagłówek skryptu Bash.
$1, $2, … – Przechwytywanie argumentów skryptu.
if [ warunek ]; then … fi – Instrukcja warunkowa.

Pętle i Iteracje:

for i in {1..5}; do … done – Pętla for.
while [ warunek ]; do … done – Pętla while.

Funkcje w Bash:

function nazwa() { … } – Deklaracja funkcji.
return wartość – Zwracanie wartości z funkcji.

Rozdział 32: Praca z Relacyjnymi Bazami Danych

MySQL:

mysql -u [użytkownik] -p – Logowanie do MySQL.
CREATE DATABASE [nazwa_bazy]; – Tworzenie nowej bazy danych.
GRANT ALL PRIVILEGES ON [nazwa_bazy]. TO ‘[użytkownik]’@'[adres_ip]’;* – Nadawanie uprawnień użytkownikowi.

PostgreSQL:

psql -U [użytkownik] -d [nazwa_bazy] – Logowanie do PostgreSQL.
CREATE USER [użytkownik] WITH PASSWORD ‘[hasło]’; – Tworzenie nowego użytkownika.
ALTER DATABASE [nazwa_bazy] OWNER TO [nowy_właściciel]; – Zmiana właściciela bazy danych.

Rozdział 33: Praca z Kontenerami Docker

Zarządzanie Kontenerami:

docker ps – Wyświetl listę działających kontenerów.
docker stop [nazwa_kontenera] – Zatrzymaj kontener.
docker rm [nazwa_kontenera] – Usuń kontener.

Budowanie Obrazów:

docker build -t [nazwa_obrazu] [ścieżka_do_Dockerfile] – Budowanie obrazu.
docker push [nazwa_obrazu] – Wysyłanie obrazu do rejestru Docker.

Rozdział 34: Systemy Kontroli Wersji w Pracy Zespołowej

Git Branching:

git branch – Wyświetl listę dostępnych gałęzi.
git checkout [nazwa_gałęzi] – Przełącz się na inną gałąź.
git merge [nazwa_gałęzi] – Scalanie zmian z innej gałęzi do aktualnej.

Konflikty i Rozwiązywanie Ich:

git status – Sprawdź status repozytorium.
git diff [plik] – Wyświetl różnice w pliku.
git mergetool – Otwórz narzędzie do rozwiązywania konfliktów.

Rozdział 35: Konfiguracja i Tuning Systemu Linux

Sysctl:

sysctl -p – Załaduj ustawienia sysctl z pliku.
sysctl -a – Wyświetl wszystkie dostępne ustawienia.

Tuning I/O Systemu:

echo deadline > /sys/block/[device]/queue/scheduler – Zmień algorytm planowania I/O.
echo 1 > /proc/sys/vm/drop_caches – Wyczyść pamięć podręczną systemu.

Rozdział 36: Systemy Kontroli Konfiguracji (Configuration Management)

Ansible:

ansible-playbook [plik_playbooku.yml] – Uruchom playbook Ansible.
ansible [grupa_hostów] -m ping – Wykonaj testowy ping do grupy hostów.

Puppet:

puppet apply [plik_manifestu.pp] – Zastosuj manifest Puppet.
puppet agent -t – Uruchom agenta Puppet w trybie testowym.

Rozdział 37: Narzędzia Raportowania i Wizualizacji

Grafana:

grafana-server start – Uruchom serwer Grafana.
http://localhost:3000 – Domyślny adres interfejsu użytkownika Grafana.

Kibana:

kibana – Uruchom interfejs użytkownika Kibana.
http://localhost:5601 – Domyślny adres interfejsu użytkownika Kibana.

Rozdział 38: Kubernetes i Orkiestracja Kontenerów

Kubectl:

kubectl get pods – Wyświetl listę działających podów.
kubectl apply -f [plik_manifestu.yaml] – Zastosuj manifest Kubernetes.

Minikube:

minikube start – Uruchom lokalne środowisko Kubernetes.
minikube dashboard – Otwórz pulpit nawigacyjny Minikube.

Rozdział 39: Narzędzia Monitorujące Systemy

Prometheus:

prometheus – Uruchom serwer Prometheus.
http://localhost:9090 – Domyślny adres interfejsu użytkownika Prometheus.

Grafana z Prometheus:

grafana-server – Uruchom serwer Grafana.
http://localhost:3000 – Domyślny adres interfejsu użytkownika Grafana.

Opanowanie tych narzędzi i technologii może stanowić fundament dla świadomej i efektywnej pracy zarówno dla administratorów systemu, programistów, jak i entuzjastów Linuksa.