Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności stanowi formalne potwierdzeniem, że osoba nim się legitymująca jest osobą niepełnosprawną. Na jego podstawie można uzyskać dodatkowe uprawnienia, ulgi czy świadczenia. Jak uzyskać taki dokument?
Stopnie niepełnosprawności
Wyróżnia się następujące stopnie niepełnosprawności:
- Znaczny – orzekany jest on dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnych do pracy albo zdolnych do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagających, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Prościej rzecz ujmując, stopień ten otrzymają osoby, które nie mogą samodzielnie funkcjonować i są osobami całkowicie zależnymi od opieki innych osób, np. przy pielęgnacji, karmieniu itp.
- Umiarkowany – orzekany jest on dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnych do pracy albo zdolnych do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.
- Lekki – orzekany jest on dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Naruszenie sprawności organizmu
Na naruszenie sprawności organizmu uzasadniające otrzymanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wskazują w szczególności następujące schorzenia:
- upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym;
- choroby psychiczne;
- zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;
- choroby narządu wzroku;
- upośledzenia narządu ruchu;
- epilepsja w postaci nawracających napadów padaczkowych spowodowanych różnymi czynnikami;
- choroby układu oddechowego i krążenia;
- choroby układu pokarmowego;
- choroby układu moczowo-płciowego;
- choroby neurologiczne;
- całościowe zaburzenia rozwojowe powstałe przed 16. rokiem życia, z utrwalonymi zaburzeniami interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz stereotypami zachowań, zainteresowań i aktywności o co najmniej umiarkowanym stopniu nasilenia.
Wniosek o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności
Osoba pragnąca uzyskać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności pierwszy raz wniosek o jego wydanie może złożyć w każdym czasie, zaś osoba, której termin ważności orzeczenia zbliża się ku końcowi, wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia powinna złożyć nie wcześniej niż 30 dni przed końcem jego ważności.
Przykład 1.
Pani Anna miała wydane orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności do 27 lipca 2021 roku, w takim wypadku powinna złożyć wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności nie wcześniej niż 27 czerwca 2021 roku.
Ubiegając się o kolejne orzeczenie, nie warto zwlekać ze złożeniem wniosku o jego wydanie do ostatniego dnia ważności poprzedniego orzeczenia, gdyż im wcześniej wniosek zostanie złożony, tym wcześniej będzie rozpatrzony i wydane zostanie orzeczenie.
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności można otrzymać na stałe lub na określony czas.
Ocena co do tego, na jaki okres przyznać orzeczenie, uzależniona jest od rodzaju schorzeń stwierdzonych u osoby wnoszącej o ustalenie stopnia niepełnosprawności i oceny składu orzekającego powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, czy możliwa jest poprawa zdolności do prawidłowego funkcjonowania w porównaniu do osób zdrowych.
Gdzie złożyć wniosek?
Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności składa się w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności, w miejscu stałego pobytu lub pobytu. Wniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności w miejscu pobytu składają osoby bezdomne przebywające w zakładzie karnym i zakładzie poprawczym, osoby przebywające w ośrodku wsparcia i domu pomocy społecznej, osoby przebywające poza miejscem stałego pobytu przez okres dłuższy niż 2 miesiące.
Nadmienić należy, że samo złożenie wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nie skutkuje z automatu przyznaniem stopnia niepełnosprawności.
Powiatowy zespół po rozpoznaniu sprawy może wydać orzeczenie o lekkim, umiarkowanym czy znacznym stopniu niepełnosprawności, jak również niezaliczeniu do żadnego stopnia niepełnosprawności.
Wymagane dokumenty
Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wolny jest od opłat. Nie podlega mu też odwołanie od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz odwołanie do sądu od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Do wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności należy dołączyć:
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia,
- dokumenty potwierdzające stan zdrowia.
Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia powinien wypełnić lekarz prowadzący leczenie osoby ubiegającej się o wydanie jej orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Ważne, aby pamiętać, że w sytuacji prowadzenia leczenia przez kilku specjalistów, każdy z nich powinien wydać zaświadczenie o stanie zdrowia. Zaświadczenie jest ważne 30 dni od dnia jego wypełnienia przez lekarza prowadzącego leczenie.
Dokumentem potwierdzającym stan zdrowia jest przede wszystkim dokumentacja medyczna, w tym karty informacyjne leczenia szpitalnego, dokumentacja z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych czy konsultacji specjalistycznych.
Dodatkowo jako inne dokumenty potwierdzające stan zdrowia można załączyć wszystkie te, które mogą mieć znaczenie przy ustalaniu stopnia niepełnosprawności, w tym mogą być to decyzje właściwych organów stwierdzające niezdolność do pracy czy niezdolność do samodzielnej egzystencji, ale też różnego rodzaju opinie specjalistyczne wydane np. przez psychologa.
Kto może złożyć wniosek?
Z wnioskiem o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wystąpić mogą:
- pełnoletnia osoba niepełnosprawna;
- rodzic, opiekun prawny albo kurator osoby niepełnosprawnej, która nie osiągnęła pełnoletności albo jest ubezwłasnowolniona;
- kierownik ośrodka pomocy społecznej, o ile zgodzi się na to osoba niepełnosprawna, jej rodzic, opiekun prawny albo kurator.
Rozpoznanie wniosku o ustalenie stopnia niepełnosprawności
Po złożeniu wniosku i wymaganych załączników należy czekać na informację o posiedzeniu zespołu, które powinno zostać wyznaczone w terminie miesiąca od jego złożenia.
W sprawach skomplikowanych wyznaczenie posiedzenia może zająć do 2 miesięcy od dnia złożenia kompletnego wniosku. W takim wypadku zespół informuje o tym, że czas rozpoznania wniosku będzie dłuższy oraz o tym, co jest tego powodem.
Jeśli wniosek został złożony niekompletnie, np. nie zawiera dokumentacji medycznej, zespół wezwie wnioskodawcę do jego uzupełnienia i wyznaczy do tego termin, a co za tym idzie, czas załatwienia sprawy ulegnie wydłużeniu.
Wnioskodawca może zostać dodatkowo skierowany na specjalistyczne badania do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Są one bezpłatne.
Ponadto powiatowy zespół może zobowiązać do wykonania i przedłożenia mu innych badań we własnym zakresie przez wnioskodawcę.
Dotychczas regułą była konieczność stawiennictwa wnioskodawcy na wyznaczonym posiedzeniu powiatowego zespołu, kiedy rozpoznawany jest wniosek.
Skład orzekający na posiedzeniu dokonywał badania wnioskodawcy i ustalał zakres ograniczeń oraz to, czy wnioskujący kwalifikuje się do zaliczenia go jako osoby niepełnosprawnej, a jeśli tak – do jakiego stopnia niepełnosprawności.
Aktualnie w okresie pandemii wydawanie orzeczeń o stopniu niepełnosprawności z reguły odbywa się w sposób zaoczny, głównie na podstawie załączonej do wniosku dokumentacji medycznej.
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane powinno zostać w terminie do 14 dni kalendarzowych od daty posiedzenia zespołu, na którym rozpoznawano wniosek.
Orzeczenie można odebrać osobiście w siedzibie zespołu lub zostanie ono wysłane pocztą.
Odwołanie od orzeczenia o ustaleniu stopnia niepełnosprawności
Od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności przysługuje odwołanie do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Odwołanie do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności wnosi się za pośrednictwem powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności w terminie 14 dni od otrzymania orzeczenia.
Po rozpoznaniu odwołania wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności wyda orzeczenie, od którego przysługuje również odwołanie. W takim wypadku należy je wnieść w terminie miesiąca od otrzymania orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. W tym wypadku odwołanie wnosi się do sądu rejonowego wydziału pracy i ubezpieczeń społecznym za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Samo spełnienie warunków do wydania orzeczenia o niepełnosprawności nie oznacza, że automatycznie zostanie ono wydane. Skład orzekający powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności musi zbadać zakres ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu i dopiero na tej podstawie wyda orzeczenie.
Przywileje płynące z posiadania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
Na koniec wspomnieć należy, że posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nie tylko określa status osoby nim dysponującej jako osoby niepełnosprawnej w sensie prawnym, lecz także pozwala korzystać po spełnieniu określonych warunków z szeregu form pomocy i uprawnień, w tym m.in.:
- w zakresie zatrudnienia: prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dłuższej przerwy w pracy, krótszego wymiaru czasu pracy;
- możliwość uzyskania odpowiedniego zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej czy zakładach pracy chronionej;
- ulgi w podatkach umożliwiającej odliczenie niektórych wydatków od dochodu podlegającego opodatkowaniu, np. wydatki na przystosowanie pomieszczeń lub pojazdów do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, zakup sprzętu rehabilitacyjnego;
- uzyskania karty parkingowej;
- uprawnienia do zasiłku pielęgnacyjnego i innych świadczeń rodzinnych.
Uzyskanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nie jest skomplikowane, należy jedynie pamiętać o tym, aby do wniosku dołączyć wymagane dokumenty dotyczące stanu zdrowia, gdyż to one odgrywają kluczową rolę przy orzekaniu o stopniu niepełnosprawności.
Sprzeciw od orzeczenia lekarza ZUS
Uzyskanie renty wypłacanej przez ZUS może niekiedy wymagać posiadania odpowiedniego orzeczenia lekarskiego. Okazuje się, że zdobycie takiego dokumentu nie jest takie proste. Co jednak zrobić, gdy lekarz orzecznik ZUS nie chce się zgodzić na przyznanie renty lub innego wnioskowanego świadczenia? W takiej sytuacji można oczywiście wnieść sprzeciw od orzeczenia lekarza.
Lekarz orzecznik ZUS
Ocena niezdolności do pracy powinna być zawsze udokumentowana stosownym orzeczeniem lekarskim. Taki dokument nie może być jednak wydany przez każdego lekarza, przepisy wymagają bowiem, aby zrobił to odpowiednio wykwalifikowany doktor.
Decydując się na złożenie wniosku o wypłatę świadczenia rentowego z ZUS-u, zainteresowany musi dołączyć do niego całą posiadaną przez siebie dokumentację medyczną. Jej celem jest oczywiście przekonanie organu rentowego o pełnej zasadności przyznania danego świadczenia. W praktyce jednak ZUS wzywa wnioskodawcę do pojawienia się przed wyznaczonym lekarzem, którego zadaniem jest obiektywne ustalenie aktualnego stanu zdrowia wnioskodawcy (mamy tu do czynienia oczywiście z tzw. lekarzem orzecznikiem ZUS). Po przeprowadzonym badaniu lekarz sporządza stosowne orzeczenie, w którym wskazuje, czy stan zdrowia danej osoby umożliwia przyznanie jej konkretnej renty. Jeśli jego zdaniem nie będzie to celowe, orzeczenie będzie miało oczywiście wydźwięk odmowny – wnioskodawca nie otrzyma wówczas świadczenia, o które się ubiegał.
Do zadań lekarza orzecznika ZUS należy ocena:
- daty powstania niezdolności do pracy;
- trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy;
- związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami, np. wypadkiem przy pracy, chorobą zawodową;
- niezdolności do samodzielnej egzystencji wnioskodawcy;
- celowości przekwalifikowania zawodowego.
Sprzeciw od orzeczenia lekarza
W praktyce orzeczenia wydawane przez lekarzy ZUS w zdecydowanej większości działają na niekorzyść wnioskodawców. Posiadanie umiarkowanego, a niekiedy nawet i znacznego stopnia niepełnosprawności nie zawsze będzie oznaczać bezproblemowe uzyskanie renty. Jak pokazują liczne przypadki, zdaniem lekarzy orzeczników ZUS takie osoby mogą się przekwalifikować lub w inny sposób znaleźć dochód potrzebny do życia. Niestety, aby przekonać lekarza o zasadności przyznania renty w Polsce, trzeba się sporo nagłowić.
Wydanie orzeczenia lekarskiego, które stwierdza, że renta jest w danym przypadku nienależna, nie oznacza jednak definitywnego zakończenia całej sprawy. Wnioskodawca może bowiem złożyć sprzeciw od takiego dokumentu, co w danym przypadku może być utożsamiane z pewną formą odwołania od decyzji ZUS-u. Rzadko bowiem zdarza się, aby przyznał on rentę wnioskodawcy w sytuacji, gdy lekarz orzecznik uznał, że jest ona nienależna.
Jak napisać sprzeciw od orzeczenia lekarza ZUS?
Prawo do wniesienia sprzeciwu od orzeczenia lekarza ZUS przysługuje każdemu, kto nie zgadza się z wydaną decyzją – dotyczy to zarówno części, jak i całości treści wydanego orzeczenia. Pamiętajmy jednak, że czas na wniesienie sprzeciwu jest stosunkowo krótki – wynosi bowiem 14 dni od daty otrzymania danego orzeczenia. Jeśli sprzeciwiający spóźni się i nie zachowa tego terminu, odwołanie praktycznie nie będzie możliwe. Co prawda Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje w takich sytuacjach możliwość wnioskowania o przywrócenie terminu na wniesienie omawianego sprzeciwu, jednak strona musi wówczas wykazać, że nie wysłała swojego pisma o czasie z powodów przez siebie niezawinionych. W praktyce trzeba wówczas należycie uzasadnić taki wniosek i przedstawić stosowną dokumentację potwierdzającą niezawinione niezachowanie ww. terminu (np. wskutek pobytu w szpitalu lub areszcie).
Sprzeciw każdorazowo musi zostać wniesiony w formie pisemnej – konieczne jest złożenie prawidłowo wypełnionego formularza OL-4, który z łatwością odnajdziemy na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz w siedzibie każdego oddziału ZUS.
W formularzu należy podać następujące dane wnioskodawcy:
- numer PESEL;
- rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości (będzie to dowód osobisty, paszport lub karta pobytu);
- datę urodzenia;
- imię, nazwisko, adres zamieszkania, numer telefonu.
Kolejnymi elementami, które muszą znaleźć się w sprzeciwie, są wskazanie, od jakiego orzeczenia lekarskiego odwołuje się wnioskodawca (podajemy datę wydania orzeczenia) oraz uzasadnienie swojego stanowiska. Konieczne jest także opisanie, w jakim zakresie następuje wniesienie sprzeciwu, tzn. z czym dokładnie nie zgadza się wnioskodawca i dlaczego. Do sprzeciwu można załączyć dodatkową, prywatną dokumentację medyczną, jeśli tylko będzie ona w stanie potwierdzić stanowisko odwołującej się osoby. Na końcu formularza wnioskodawca umieszcza swój odręczny podpis, a także datę i miejsce sporządzenia sprzeciwu.
Pismo może być złożone do ZUS-u zarówno przez samego pacjenta (wnioskodawcę), jak i jego przedstawiciela ustawowego (ma to znaczenie w przypadku pacjentów małoletnich, którzy są reprezentowani przez rodziców lub prawnych opiekunów, a także w stosunku do osób ubezwłasnowolnionych, których przedstawicielami są wyznaczeni opiekunowie lub kuratorzy). Sprzeciw można wnieść do zakładu osobiście (trzeba wówczas pamiętać o odebraniu potwierdzenia złożenia pisma od pracownika ZUS) albo przy pomocy listu poleconego adresowanego do właściwego oddziału ZUS (tego, w którym rozpatrywana jest sprawa o przyznanie świadczenia, o które ubiega się wnioskodawca). Sam sprzeciw nie podlega żadnym opłatom skarbowym.
Rozpatrywanie sprzeciwu od orzeczenia lekarza ZUS
Wniesienie prawidłowo wypełnionego formularza OL-4 powoduje, że Prezes ZUS może skierować daną sprawę do ponownego rozpatrzenia. Tym razem ocena stanu zdrowia wnioskodawcy jest przeprowadzana przez trzyosobową komisję lekarską. Teoretycznie nie musi ona wzywać odwołującego się na ponowne badanie, jednak w praktyce następuje to stosunkowo często. Wnioskodawca musi więc liczyć się z koniecznością przeprowadzenia względem niego ponownego badania lekarskiego.
Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy lekarz orzecznik i komisja lekarska uwzględniają:
- stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;
- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.
Badanie przeprowadzane przez trzyosobową komisję lekarską ZUS nie różni się tak naprawdę niczym od badania wykonywanego wcześniej przez lekarza orzecznika. W niektórych przypadkach nie będzie ono potrzebne, szczególnie jeśli wnioskodawca przedłożył sporą ilość dokumentacji medycznej. Odwołujący się jest oczywiście informowany o wszczęciu posiedzenia komisji lekarskiej oraz o konieczności stawiennictwa celem przeprowadzenia dodatkowego badania lub wywiadu medycznego (informacje przyjdą do pacjenta listem poleconym z ZUS-u).
Rozstrzygnięcia komisji lekarskiej ZUS
Komisja rozpatrująca sprzeciw od orzeczenia lekarza ZUS może podjąć jedną z dwóch decyzji:
- uwzględnić sprzeciw i wydać nowe orzeczenie, którego skutkiem będzie przyznanie prawa do wnioskowanego wcześniej świadczenia – takie przypadki są niestety stosunkowo rzadkie,
- odrzucić sprzeciw i wydać orzeczenie podtrzymujące opinię lekarza orzecznika ZUS – w tej sytuacji strona ma prawo wnieść odwołanie do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia odebrania decyzji komisji lekarskiej ZUS. Odwołanie jest wolne od opłat sądowych i może być sporządzone przez samego pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego.
Sprzeciw od orzeczenia lekarza – podsumowanie
Sprzeciw od orzeczenia lekarza ZUS jest formą odwołania wnoszonego przez osobę, która nie zgadza się z opinią medyczną odmawiającą jej przyznania prawa do wnioskowanego świadczenia rentowego. Sprzeciw wnosi się zawsze na urzędowym formularzu OL-4, który jest wolny od opłat skarbowych. Pismo można wnieść w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarza ZUS. Jeśli Prezes zakładu uzna, że sprzeciw powinien być rozpatrzony, a sprawa ponownie zbadana, powoła trzyosobową komisję lekarską, która wyda nowe rozstrzygnięcie. Decyzja komisji może uwzględnić wniesiony sprzeciw, ale także go odrzucić.
Jak tworzyć bazy danych Bazy danych to kolekcje uporządkowanych danych, które są przechowywane w sposób, który umożliwia szybki i łatwy Czytaj dalej
