Zarządzanie uprawnieniami dostępu do zasobów w Debianie

Wprowadzenie

Bezpieczeństwo systemu Linux, w tym Debiana, opiera się na precyzyjnym zarządzaniu uprawnieniami dostępu do plików, katalogów i procesów. Właściwa konfiguracja pozwala kontrolować, kto i w jaki sposób może korzystać z zasobów systemowych.

W tym artykule omówimy:

• Podstawowe uprawnienia w Linuxie (rwx)
• Zarządzanie uprawnieniami za pomocą chmod, chown i chgrp
• Listy ACL dla bardziej zaawansowanej kontroli dostępu
• SELinux i AppArmor jako dodatkowe mechanizmy zabezpieczeń

1. Podstawowe uprawnienia w Linuxie

W Debianie każdy plik i katalog ma trzy poziomy dostępu:

• Właściciel (user – u)
• Grupa (group – g)
• Inni użytkownicy (others – o)

Uprawnienia te określają, co użytkownik może zrobić z danym zasobem:

• r (read) – odczyt
• w (write) – zapis
• x (execute) – wykonanie

Aby zobaczyć uprawnienia pliku, użyj polecenia:

ls -l

Przykładowy wynik:

-rw-r--r-- 1 user grupa 2048 mar 9 10:00 dokument.txt

Interpretacja:

• -rw-r--r-- – oznacza plik, w którym:
  • Właściciel ma odczyt (r) i zapis (w)
  • Grupa ma tylko odczyt (r)
  • Inni użytkownicy mają tylko odczyt (r)
• user – właściciel pliku
• grupa – grupa właściciela

2. Zmiana uprawnień – chmod

Polecenie chmod pozwala na zmianę uprawnień pliku lub katalogu.

2.1 Zmiana uprawnień za pomocą symboli

Przykłady:

• Nadaj plikowi prawo do wykonania dla właściciela:

  chmod u+x skrypt.sh
  

• Usuń prawo zapisu dla grupy:

  chmod g-w dokument.txt
  

• Ustaw pełne prawa dostępu dla wszystkich (rwx dla właściciela, grupy i innych):

  chmod ugo+rwx plik.txt
  

2.2 Zmiana uprawnień w systemie ósemkowym

Uprawnienia można także zapisać w systemie liczbowym:

• r = 4, w = 2, x = 1
• chmod 755 skrypt.sh oznacza:
  • Właściciel: 7 (4+2+1 = rwx)
  • Grupa: 5 (4+0+1 = r-x)
  • Inni: 5 (4+0+1 = r-x)

3. Zmiana właściciela i grupy – chown i chgrp

Czasami konieczna jest zmiana właściciela lub grupy pliku.

• Zmiana właściciela pliku:

  sudo chown nowy_użytkownik plik.txt
  

• Zmiana grupy pliku:

  sudo chgrp nowa_grupa plik.txt
  

• Zmiana właściciela i grupy jednocześnie:

  sudo chown nowy_użytkownik:nowa_grupa plik.txt
  

Aby zmienić właściciela plików w katalogu rekurencyjnie, użyj -R:

sudo chown -R user:group /ścieżka/do/katalogu

4. Kontrola dostępu za pomocą list ACL

Standardowe uprawnienia w Linuxie są ograniczone do właściciela, grupy i innych użytkowników. ACL (Access Control List) pozwala przypisać uprawnienia indywidualnym użytkownikom.

4.1 Instalacja narzędzi ACL

W Debianie ACL są zazwyczaj domyślnie dostępne. Jeśli nie masz ich zainstalowanych, użyj:

sudo apt install acl -y

4.2 Dodawanie specjalnych uprawnień

Aby nadać użytkownikowi jan prawo odczytu do plik.txt, użyj:

setfacl -m u:jan:r plik.txt

Aby dać pełne prawa zapisu i wykonania:

setfacl -m u:jan:rwx plik.txt

4.3 Sprawdzanie list ACL

Aby sprawdzić, jakie dodatkowe uprawnienia ma plik:

getfacl plik.txt

5. Rozszerzone zabezpieczenia: SELinux i AppArmor

5.1 SELinux

SELinux to zaawansowany mechanizm kontroli dostępu stosowany w systemach Linux. Aby sprawdzić, czy jest aktywny w Debianie, użyj:

sestatus

Jeśli chcesz go włączyć, zainstaluj:

sudo apt install selinux-basics selinux-policy-default -y

Po instalacji uruchom:

sudo selinux-activate

5.2 AppArmor

W Debianie domyślnie stosuje się AppArmor do ograniczania dostępu aplikacji do zasobów systemowych.

Aby sprawdzić status:

sudo aa-status

Jeśli chcesz włączyć AppArmor, użyj:

sudo systemctl enable apparmor
sudo systemctl start apparmor

6. Podsumowanie

Zarządzanie uprawnieniami w Debianie pozwala na skuteczne zabezpieczenie plików i katalogów. Kluczowe mechanizmy to:
✅ Standardowe uprawnienia (chmod, chown, chgrp)
✅ Rozszerzone listy ACL dla precyzyjniejszej kontroli
✅ SELinux i AppArmor jako dodatkowe warstwy bezpieczeństwa

Dzięki tym narzędziom możesz skutecznie kontrolować dostęp do zasobów i minimalizować ryzyko nieautoryzowanego dostępu do systemu.

Więcej o Linux możesz poczytać tu: Linux podstawy

Polecane wpisy

Automatyzacja zadań w Linuksie

Automatyzacja zadań w Linuksie: Poradnik dla użytkowników System Linux oferuje wiele narzędzi i możliwości automatyzacji zadań, co pozwala na oszczędzanie Czytaj dalej

Jak stworzyć platformę e-learningową Moodle na Ubuntu

Jak stworzyć platformę e-learningową Moodle na Ubuntu? Moodle to jedno z najbardziej popularnych rozwiązań do tworzenia platform e-learningowych. Jest to Czytaj dalej