W przypadku kierowców, którzy ukończyli 60. rok życia, regularne badania lekarskie kierowców stają się kwestią szczególnie istotną. Wraz z upływem lat zmieniają się zdolności psychofizyczne, które mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo na drodze. Czy zatem starsi kierowcy powinni przechodzić badania częściej niż ich młodsze odpowiedniki? W niniejszym artykule postaramy się odpowiedzieć na to pytanie, przyglądając się statystykom, badaniom oraz opiniom na temat bezpieczeństwa seniorów za kółkiem.

Czy seniorzy są bezpiecznymi użytkownikami dróg?
Coraz częściej w przestrzeni publicznej prowadzi się debatę o starszych osobach za kierownicą i ich wpływie na bezpieczeństwo drogowe. Nie brakuje głosów, że kierowcy-seniorzy stanowią zagrożenie zarówno dla siebie, jak i dla innych uczestników ruchu drogowego. Czy rzeczywiście tak jest? Co pokazują statystyki wypadków? Czy powinniśmy wprowadzić dodatkowe badania dla seniorów?
Świat starych kierowców
Zdarza się, że w mediach głośno jest o stłuczkach lub wypadkach spowodowanych przez starszych uczestników ruchu. Czy są to odosobnione przypadki, czy raczej codzienność na drogach w wykonaniu starszych kierowców? Prognozy demograficzne wskazują, że coraz dłużej żyjemy, a co za tym idzie, w coraz starszym wieku prowadzimy nasze pojazdy. Warto podkreślić, że nie dotyczy to tylko Polski. Raporty międzynarodowe, takie jak te opracowane przez ONZ, mówią o wzrastającej liczbie osób powyżej 65. roku życia, które żyją dłużej i nadal prowadzą samochody.
Starzenie się społeczeństwa
W Polsce do 2030 roku liczba osób w wieku 65 lat i więcej ma wynieść aż 10 milionów. Taki gwałtowny wzrost liczby seniorów rodzi pytanie, czy starsi kierowcy nie stanowią zagrożenia na drodze? Zjawisko to ma również wymiar globalny – w 2050 roku liczba osób powyżej 80. roku życia wzrośnie z 90 milionów do 400 milionów. Zatem kwestia bezpieczeństwa seniorów w ruchu drogowym stanie się nie tylko wyzwaniem krajowym, ale również międzynarodowym.
Starość a zdolności kierowcy
Z wiekiem zmieniają się zdolności psychofizyczne kierowcy. Zmysły takie jak wzrok, słuch, a także refleks, które są kluczowe podczas prowadzenia pojazdu, ulegają pogorszeniu. Co więcej, z wiekiem zmienia się również czas reakcji, który może zadecydować o bezpieczeństwie na drodze. Należy również wspomnieć o zmniejszonej percepcji przestrzennej i trudności w szybkiej ocenie sytuacji na drodze. Choć doświadczenie i większa ostrożność seniorów mogą rekompensować te zmiany, warto zadać pytanie, czy nie powinni oni przechodzić regularnych badań lekarskich, które umożliwią wychwycenie problemów zdrowotnych w ich wczesnym stadium.
Statystyki wypadków drogowych
Dane przedstawione w raporcie „Wypadki drogowe w Polsce w 2023 roku” pokazują, że osoby powyżej 60. roku życia w przeliczeniu na 10 000 kierowców spowodowały w 2023 roku jedynie 3,62 wypadku. To najniższy wskaźnik spośród wszystkich grup wiekowych powyżej 18. roku życia. Warto jednak pamiętać, że zestawianie tych danych bez uwzględnienia liczby kierowców w danej grupie wiekowej może wprowadzać w błąd.
Porównując to z innymi grupami wiekowymi, 18-24-latkowie spowodowali w zeszłym roku 11,54 wypadków na 10 000 kierowców, co stanowi niemal trzykrotnie wyższy wskaźnik.
Badania kierowców starszych
Zgodnie z zaleceniami specjalistów, starsi kierowcy mogą mieć trudności z prawidłową percepcją drogi, a co za tym idzie, z odpowiednim reagowaniem na zmieniające się warunki. Badania wykazały, że starsi kierowcy, mimo że jeżdżą ostrożniej i unikają ryzykownych zachowań, borykają się z problemami związanymi z czasem reakcji i oceną sytuacji na drodze.
Z danych Komisji Europejskiej wynika, że śmiertelność wśród kierowców powyżej 75. roku życia jest aż pięciokrotnie wyższa niż w innych grupach wiekowych, a obrażenia doznawane przez tę grupę są znacznie poważniejsze.
Potrzebne badania dla seniorów
W Polsce aktualnie tylko kierowcy zawodowi powyżej 60. roku życia muszą przechodzić badania co 2,5 roku. Jednak w kontekście rosnącej liczby seniorów za kółkiem, pojawia się pytanie, czy powinni oni być objęci dodatkowymi testami zdrowotnymi. Zdecydowana większość seniorów nie ma świadomości zagrożeń związanych z ich stanem zdrowia, a wiele z nich decyduje się na dalsze prowadzenie pojazdów, mimo że mogą mieć trudności z reakcją lub widzeniem w trudniejszych warunkach.
Polska na razie nie zdecydowała się na wprowadzenie obowiązkowych badań dla wszystkich seniorów-kierowców, stawiając raczej na kampanie edukacyjne i programy szkoleniowe. Istnieją jednak inne kraje, takie jak Niemcy, Holandia czy Stany Zjednoczone, które wprowadziły obowiązkowe badania lub dodatkowe kursy edukacyjne dla starszych kierowców.
Podsumowanie
Z perspektywy bezpieczeństwa drogowego warto podkreślić, że starsi kierowcy nie są najbardziej ryzykowną grupą na drodze. Statystyki wskazują, że to młodsze osoby, zwłaszcza w wieku 18-24 lata, powodują więcej wypadków. Niemniej jednak, z uwagi na zmiany zachodzące w organizmach seniorów, regularne badania lekarskie kierowców mogą pomóc w wychwyceniu problemów zdrowotnych, które mogą wpłynąć na bezpieczeństwo na drodze. Dlatego warto rozważyć wprowadzenie dodatkowych badań dla starszych osób prowadzących pojazdy, aby zmniejszyć ryzyko i poprawić bezpieczeństwo na drogach.