Linux

Czym Są Prawa Dostępu w Linuxie i Jak z Nimi Pracować

Redakcja 9 września 2024

W systemie Linux, prawa dostępu do plików i katalogów określają, kto może wykonywać na nich różne operacje. Prawa te są przypisane do trzech grup użytkowników: właściciela, grupy i pozostałych użytkowników.

Czym Są Prawa Dostępu w Linuxie i Jak z Nimi Pracować

Właściciel to użytkownik, który stworzył plik lub katalog.

Grupa to grupa użytkowników, do której należy właściciel.

Pozostali użytkownicy to wszyscy pozostali użytkownicy systemu.

Oto trzy podstawowe uprawnienia, które można przypisać do plików i katalogów w systemie Linux:

odczyt (r) – uprawnienie do odczytywania zawartości pliku lub katalogu
zapis (w) – uprawnienie do zapisywania w pliku lub katalogu
wykonanie (x) – uprawnienie do wykonywania programu znajdującego się w pliku

Jak sprawdzić prawa dostępu?

Aby sprawdzić prawa dostępu do pliku lub katalogu, można użyć polecenia ls z opcją -l. Polecenie to wyświetli szczegółowe informacje o pliku lub katalogu, w tym jego prawa dostępu.

Przykład:

$ ls -l plik.txt
-rw-rw-r-- 1 użytkownik grupa 100 10-01-2023 12:00 plik.txt

W tym przykładzie plik plik.txt ma następujące prawa dostępu:

właściciel: odczyt (r), zapis (w), wykonanie (x)
grupa: odczyt (r), zapis (w)
pozostali użytkownicy: odczyt (r)

Jak nadawać prawa dostępu?

Aby nadać prawa dostępu do pliku lub katalogu, można użyć polecenia chmod. Polecenie to ma dwie formy:

notacja symboliczna
notacja oktalna

Notacja symboliczna

W notacji symbolicznej prawa dostępu określa się za pomocą liter: r, w i x. Litery te można łączyć ze sobą za pomocą plusa (+), aby nadać uprawnienie, lub minusa (-), aby usunąć uprawnienie.

Przykłady:

chmod a+r plik.txt – nadaje uprawnienie do odczytu wszystkim użytkownikom
chmod g-w plik.txt – usuwa uprawnienie do zapisu dla grupy
chmod u=rx plik.txt – nadaje uprawnienie do odczytu i wykonania właścicielowi

Notacja oktalna

W notacji oktalnej prawa dostępu określa się za pomocą liczb od 0 do 7. Każda liczba odpowiada jednemu uprawnieniu.

Czytaj Instalowanie pakietów w systemie Linux

Przykłady:

chmod 777 plik.txt – nadaje pełny dostęp wszystkim użytkownikom
chmod 644 plik.txt – nadaje uprawnienie do odczytu i zapisu właścicielowi oraz uprawnienie do odczytu grupie i pozostałym użytkownikom
chmod 333 plik.txt – nadaje uprawnienie do odczytu właścicielowi, grupie i pozostałym użytkownikom, ale tylko właściciel może wykonywać plik

Jak usunąć prawa dostępu?

Aby usunąć prawa dostępu, można użyć polecenia chmod z opcją -x.

Przykład:

$ chmod -x plik.txt

To polecenie usunie uprawnienie do wykonania dla wszystkich użytkowników.

Podsumowanie

Prawa dostępu w systemie Linux są ważną funkcją, która pozwala kontrolować, kto może wykonywać na plikach i katalogach różne operacje. Dzięki zrozumieniu praw dostępu można zwiększyć bezpieczeństwo systemu i zabezpieczyć swoje dane.