Co to jest pamięć RAM i jak działa?

Pamięć RAM to pamięć operacyjna, która pełni funkcję nośnika informacji wykorzystywanego w zarządzaniu procesami. Nazwa “RAM” jest skrótem wywodzącym się z anglojęzycznego terminu Random Access Memory, oznaczającego pamięć o dostępie swobodnym. Technologię pamięci o dostępie swobodnym można podzielić na dynamiczną (DRAM – Dynamic RAM) i statyczną (SRAM – Static RAM). Obecnie wykorzystywane pamięci RAM przez różne komputery i urządzenia mobilne to pamięci dynamiczne.

To właśnie pamięć operacyjna RAM pośredniczy we wszystkich procesach zachodzących na komputerze. Przechowywane są w niej informacje systemowe i dotyczące otwartych (bądź działających w tle) aplikacji oraz ustawień. Z tego powodu osoby, które pragną zmodernizować swój sprzęt, aby działał szybciej i płynniej, często decydują się na zakup dodatkowej kości pamięci RAM.

Z technicznego punktu widzenia pamięć RAM pośredniczy między szybką pamięcią tymczasową cache, a dyskami twardymi. Stanowi nieodzowne wsparcie procesora, który wykorzystuje swoją moc obliczeniową do zarządzania procesami, czerpiąc informacje o nich między innymi z pamięci RAM. Jednakże pamięci te znajdziemy również jako wbudowane komponenty pozostałych podzespołów. Przede wszystkim znajdują się w dobrych kartach graficznych, które wymagają zapamiętywania i szybkiego przetwarzania informacji.

Rodzaje pamięci RAM ze względu na urządzenie

Pamięci operacyjne stosowane są w różnych urządzeniach. Celem zawsze jest pośredniczenie między szybką pamięcią tymczasową a dyskiem w realizacji bieżących procesów. Dodatkowe moduły pamięci RAM można nabyć przede wszystkim do:

• komputera stacjonarnego,
• laptopa,
• komputera 2w1 AiO,
• serwerów i systemów webowych.

Poniżej sprawdzisz, czym charakteryzują się poszczególne warianty pamięci o dostępie swobodnym.

Pamięć operacyjna do komputera stacjonarnego

Kości pamięci RAM do komputera stacjonarnego rozpoznamy po kształcie – są podłużne i długie. Ze względu na to, że w obudowie komputera stacjonarnego jest relatywnie dużo miejsca, moduły RAM dla graczy mogą być wyposażone w dodatkowe wentylatory, odpowiadające za chłodzenie. Pamięć RAM do komputerów stacjonarnych jest zdecydowanie najszerszą kategorią produktową i występuje w wielu wariantach ze względu na generację, pojemność, częstotliwość taktowania oraz szczegółowe parametry techniczne.

Pamięć RAM do laptopa

Pamięć RAM do laptopa występuje w postaci kości pamięci. Rozpoznamy je po zazwyczaj długim, podłużnym kształcie. W przeciwieństwie do kości przeznaczonych do stacjonarnych PC, wersje laptopowe są płaskie, przypominając nieco kilkukrotnie większe karty SD. Moduły podłączane są one do specjalnego slotu, który znajduje się na płycie głównej urządzenia.

Sposób działania pamięci RAM w laptopie jest właściwie identyczny do tego, jak działa pamięć operacyjna w komputerze stacjonarnym, minikomputerze czy smartfonie. Wbudowaną pamięć operacyjną posiadają także inne komponenty, np. niektóre karty graficzne i sterowniki mikroprocesorowe.

Pamięć o dostępie swobodnym do serwerów

Kości pamięci RAM do serwerów muszą sprostać najwyższym obciążeniom, dlatego powinny spełniać najbardziej rygorystyczne normy technologiczne. Standardem są urządzenia działające w technologii wielokanałowości. Popularne jest wykorzystywanie kości zgodnych z czterokanałowym systemem pracy (Quad Channel). Wybierając RAM do serwerów, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na częstotliwość taktowania, napięcie oraz timing, czyli stopień generowanych opóźnień. Istotne będą także mechanizmy zabezpieczające takie, jak bieżąca kontrola błędów. Więcej o specjalistycznych parametrach technicznych pamięci RAM piszemy w dalszej części artykułu.

RAM do komputerów AiO

Wymiana pamięci RAM w komputerach All-in-One (AiO) może być bardziej problematyczna. Wszystko zależy od wybranego modelu i producenta, dlatego przed decyzją zakupową należy dokładnie sprawdzić parametry posiadanego sprzętu. W niektórych komputerach AiO wymiana lub dołożenie dodatkowej kości RAM będzie niemożliwe, w innych zaś proces ten będzie przebiegał podobnie do wymiany kości RAM w laptopie. Pod względem konstrukcyjnym takie pamięci najczęściej wykorzystują format SO-DIMM i – również tak, jak w laptopach – są modułami niskonapięciowymi.

Pamięć RAM do laptopa a do komputera – najważniejsze różnice

Można jednak znaleźć również wiele różnic między pamięcią RAM do laptopa, a komputera stacjonarnego. Przede wszystkim kości pamięci do laptopa są znacznie mniejsze od komponentów przeznaczonych do montażu w urządzeniu stacjonarnym. W zależności od modelu kości do notebooków przypominają płaskie, podłużne karty. Mogą być jeszcze szczuplejsze lub przeciwnie: znacznie cieńsze, lecz szersze. Wszystko zależy do modelu laptopa i zastosowanej płyty głównej. Trzeba jednak pamiętać, że rozmiary pamięci RAM to nie wszystko – modele przeznaczone do obsługi procesów na urządzeniach mobilnych mogą po prostu nie być kompatybilne z płytami komputerów stacjonarnych.

Wybierając ten podzespół, należy się dokładnie upewnić, że mamy do czynienia z modelem dedykowanym dla przenośnych blaszaków. Pamięć RAM do laptopa powinna nosić oznaczenie SODIMM (nie zawsze jest ono eksponowane w nazwie produktu). Komponent poznamy też po wyraźnie mniejszych kształtach i braku jakichkolwiek dodatków – np. radiatorów, oświetlenia LED – ze względu na ograniczone miejsce wewnątrz urządzenia.

Jaki RAM do laptopa lub komputera stacjonarnego wybrać?

Kości pamięci występują w setkach różnych wariantów, dlatego wybór tego komponentu może wcale nie być taki łatwy. Nadrzędnym aspektem jest zgodność podzespołu z urządzeniem. Jeśli szukamy pamięci RAM do laptopa, powinniśmy zwrócić uwagę jedynie na kości pamięci SO-DIMM o napięciu zgodnym z zaleceniami technicznymi płyty głównej. Kości RAM do laptopa najczęściej są urządzeniami niskonapięciowymi, co poznamy po literze “L” znajdującej się przy nazwie (od Low Voltage). Z kolei kości pamięci RAM do komputera stacjonarnego będą występowały najczęściej w formacie DIMM. Rozpoznamy je po podłużnym kształcie i długości. Poszczególne terminy techniczne oraz szczegółowe aspekty technologiczne wyjaśniamy w dalszej części tego poradnika.

Najważniejsze parametry kości pamięci RAM

Przy analizie, jakie kości pamięci RAM wybrać, dobrze jest zacząć od ogółu, aby stopniowo przechodzić do aspektów bardziej szczegółowych. Zdecydowanie nadrzędnym parametrem jest generacja pamięci o dostępie swobodnym. Również bardzo istotna jest częstotliwość taktowania, która wyraża ogólnie rozumianą szybkość RAM, a także napięcie, które musi odpowiadać parametrom płyty głównej komputera stacjonarnego lub laptopa.

Standard technologiczny

Standard pamięci RAM to prawdopodobnie najważniejszy parametr tego komponentu, ponieważ determinuje on większość pozostałych parametrów szczegółowych. Standardem RAM określamy linię technologiczną modułów, która wyraża jej ogólną wydajność i kompatybilność. Dotychczas powstało pięć standardów: DDR1, DDR2, DDR3, DDR4 i DDR5, choć wiadomo już, że trwają obecnie prace nad kolejnym. Każdy standard technologiczny pamięci operacyjnej ma swoje ograniczenia, dlatego przed zakupem warto zapoznać się dokładnie, jakie są rodzaje pamięci RAM. Poniżej zobaczysz najważniejsze informacje o najpopularniejszych generacjach pamięci operacyjnej.

Pamięć RAM DDR2

DDR2 to obecnie najstarszy spotykany standard pamięci RAM. W porównaniu do poprzednika, DDR, taktowanie zostało zwiększone z poziomu 400 MHz do 1066 MHz. Komponenty w tej technologii najczęściej miały 1 GB, 2 GB lub 4 GB. Zastosowanie większej objętości było niemożliwe.

Moduły DDR2:

• PC2-3200 (DDR2-400) o przepustowości 3200 Mb/s
• PC2-4200 (DDR2-533) o przepustowości 4264 Mb/s
• PC2-5300 (DDR2-667) o przepustowości 5333 Mb/s
• PC2-6400 (DDR2-800) o przepustowości 6400 Mb/s
• PC2-8500 (DDR2-1066) o przepustowości 8533 Mb/s

Pamięć RAM DDR3

Pamięć operacyjna DDR3 zaczęła się upowszechniać na początku drugiej dekady (premiera – 2007 r.). Znacznie obniżono napięcie (z 1.8 V do 1.5 V) i pobór mocy. Pamięci typu DDR3 mają bardzo szeroki zakres częstotliwości taktowania: od 800 MHz do 2400 MHz. Wydajność zależy od poszczególnego modelu i rozwiązań, na które zdecydował się dany producent. To bardzo popularny typ pamięci, który nadal służy milionom użytkowników na całym świecie.

Moduły DDR3:

• PC3-6400 (DDR3-800) o przepustowości 6,4 GB/s,
• PC3-8500 (DDR3-1066) o przepustowości 8,5 GB/s,
• PC3-10600 (DDR3-1333) o przepustowości 10,6 GB/s,
• PC3-12800 (DDR3-1600) o przepustowości 12,8 GB/s,
• PC3-15000 (DDR3-1866) o przepustowości 15 GB/s,
• PC3-16000 (DDR3-2000) o przepustowości 16 GB/s
• PC3-17000 (DDR3-2133) o przepustowości 17 GB/s
• PC3-19200 (DDR3-2400) o przepustowości 19,2 GB/s

Pamięć RAM DDR4

Pamięć DDR4 została zaprezentowana w 2014 roku. Najważniejsze zmiany to kolejne obniżenie energochłonności i napięcia (do 1.2 V), wyższy zakres częstotliwości taktowania (2133 MHz – ok. 3600 MHz) i wyższa wydajność. Pamięci te stosowane są w najlepszych komputerów dla programistów, grafików, a także dla graczy. Kości obsługiwać duże ilości pamięci RAM – w przypadku wersji DIMM najbardziej profesjonalne produkty mogą mieć aż do 64 GB RAM.

Moduły DDR4:

• PC4-12800 (DDR4-1600) o przepustowości 12800 Mb/s
• PC4-14900 (DDR4-1866) o przepustowości 14933 Mb/s
• PC4-17000 (DDR4-2133) o przepustowości 17066 Mb/s
• PC4-19200 (DDR4-2400) o przepustowości 19200 Mb/s
• PC4-21333 (DDR4-2666) o przepustowości 21333 Mb/s
• PC4-23466 (DDR4-2933) o przepustowości 23466 Mb/s
• PC4-25600 (DDR4-3200) o przepustowości 25600 Mb/s

Pamięć RAM DDR5

Najnowsze dostępne na rynku pamięci RAM DDR5 charakteryzują się ogromną przepustowością i wydajnością (taktowanie na poziomie 6400 MHz). Napięcie wynosi 1.1 V, a pojedynczy moduł jest w stanie pomieścić do 128 GB RAM. Z całą pewnością są one w stanie sprostać najbardziej wymagającym oczekiwaniom, dlatego często wykorzystywane są przez jednostki profesjonalne.

Pamięć RAM DDR6

Trwają obecnie prace nad kolejnym standardem – RAM DDR6. Nowa technologia ma zapewniać taktowanie na poziomie nawet 17000 MHz. Na ten moment jednak brakuje szczegółowych informacji. Premiera odbędzie się na przestrzeni następnych kilku lat!

Inne ważne parametry pamięci RAM

Generacja pamięci RAM wpływa bezpośrednio na jej wydajność, ponieważ z czasem postęp technologiczny umożliwia tworzenie jeszcze efektywniejszych rozwiązań. W obrębie tej samej generacji, np. DDR3 lub DDR4, kości pamięci RAM mogą się od siebie wciąż różnic. Dlatego ważne jest, aby przed zakupem dokładnie porównać poszczególne parametry. Jednymi z najważniejszych są częstotliwość taktowania (szybkość pamięci RAM) i napięcie.

Częstotliwość taktowania pamięci

Taktowanie pamięci RAM (odświeżanie) to wartość wyrażana w megahercach (MHz), odpowiadająca bezpośrednio za wydajność kości. Zasada jest prosta: im wyższa wartość taktowania, tym szybsze przetwarzanie informacji przez pamięć operacyjną. Parametr ten w dużej mierze zależy od standardu technologicznego, który wyznacza zakres częstotliwości dla danego wariantu. Przykładowo, częstotliwość taktowania pamięci typu DDR3 musi mieścić się w przedziale 1333 – 2400 Mhz. Jeszcze wyższa jest szybkość pamięci RAM DDR4 – częstotliwość taktowania najnowszych modułów sięga nawet do 5100 Mhz. Od DDR4 taktowanie jeszcze wyższe posiadają moduły piątej generacji. Maksymalne taktowanie DD5 ma sięgać nawet 12 600 Mhz.

Częstotliwość pamięci RAM – oboj jej pojemności oraz kompatybilności technicznej – powinna być głównym czynnikiem przy wyborze modułu. Prędkość pamięci RAM

Napięcie

Napięcie pamięci RAM wyrażane jest w voltach. Kości dzielą się na dwie grupy: moduły niskonapięciowe i “standardowe”. Przykładowo, typowym napięciem dla pamięci RAM DDR3 jest 1,5 V. Jednak moduły LV (od: low voltage) będą pracowały na napięciu 1,35 V. Co ważne, każda kolejna generacja pamięci charakteryzuje się mniejszym napięciem (1,5 V – 1,2 V – 1,1 V).

Urządzenia niskonapięciowe stosowane są powszechnie w urządzeniach przenośnych, ale nie tylko. Moduły niskonapięciowe dla laptopów można rozpoznać po literze “L”, która powinna znajdować się przy nazwie w specyfikacji technicznej produktu. Przy wyborze najważniejszym aspektem jest kompatybilność. Należy więc sprawdzić, jakiego rodzaju napięcie kości jest akceptowane przez płytę główną komputera.

Jaką wybrać pojemność pamięci RAM?

Jak wspomnieliśmy wcześniej, częstotliwość taktowania pamięci oraz jej pojemność uznawane są za dwa najważniejsze parametry modułów RAM. Zastanawiając się, ile pamięci RAM do komputera wybrać, warto zacząć analizę od samego początku. Pojemność współcześnie produkowanych pamięci RAM wyrażamy w gigabajtach. Najpopularniejsze warianty to 4 GB, 8 GB i 16 GB RAM. Znaleźć można również starsze kości pamięci (DDR2) o pojemności 1 GB lub 2 GB RAM. Spośród nowszych kości pamięci uznaniem cieszą się produkty o pojemności rzędu nawet 32 GB RAM lub 64 GB RAM.

Im wyższa pojemność kości pamięci, tym więcej przestrzeni do zapisu danych dla procesora, co bezpośrednio przekłada się na płynność i szybkość działania komputera. Ilość RAM do komputera powinna wynikać z jego docelowego przeznaczenia. Niektóre aplikacje będą wymagały więcej dostępnej pamięci, inne znacznie mniej. Poniżej znajdziesz szczegółowe dopasowanie ilości RAM komputera do konkretnych potrzeb.

Standardowe wielkości pamięci operacyjnej

Większość komputerów stacjonarnych i mobilnych wyposażonych jest w kilka gniazd. Ich rodzaj i liczba zależy od konkretnego modelu płyty głównej, na której umieszczone są sloty.

Najpopularniejsze wielkości pamięci operacyjnej to:

• 2 GB RAM,
• 4 GB RAM,
• 8 GB RAM,
• 16 GB RAM,
• 32 GB RAM
• 64 GB RAM.

Przy wyborze nie trzeba się kierować jedynie tożsamymi wartościami kości, o ile wybrane moduły wspierają technologię wielokanałowości. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby komputer miał 12 GB RAM, na którą składają się zasoby z dwóch kości: 8 GB RAM i 4 GB RAM. Zawsze należy jednak pamiętać o sprawdzeniu linii technologicznej w celu uniknięcia kłopotów z kompatybilnością podzespołów.

Minimalna ilość pamięci RAM do codziennego użytkowania

Powszechnym standardem stały się kości pamięci operacyjnej o pojemności 4 GB. Spełniają one minimalne wymagania sprzętowe wszystkich systemów operacyjnych i pozwalają na płynne używanie komputera. Są w zupełności wystarczające do sporadycznego korzystania ze sprzętu, np. z przeglądarki internetowej i oprogramowania biurowego. Pamięć RAM 4 GB powinna zadowolić także osoby, które od czasu do czasu lubią obejrzeć film na komputerze lub włączyć jakąś mniej wymagającą grę komputerową.

Ilość pamięci RAM do komfortowego i płynnego działania komputera

Uruchomienie bardziej zaawansowanych aplikacji i płynne działanie komputera będzie możliwe przy zastosowania minimum 8 GB pamięci RAM. Wiele zależy jednak od tego, z jakich programów faktycznie się korzysta. Przeglądarki internetowe znane są ze stosunkowo dużego poziomu absorbowania pamięci RAM, ponieważ przetwarzają na bieżąco bardzo dużo informacji. Do płynnego korzystania z wielu multimediów i programów polecić można nawet 12 GB lub 16 GB RAM.

Ilość pamięci RAM do programowania i projektowania grafiki

Użytkownicy profesjonalni powinni wyposażyć się w pamięć RAM o dużej pojemności. Zaawansowane programy biurowe, działające w chmurze, a także programy do obróbki grafiki 3D i wideo angażują głównie trzy podzespoły komputera: kartę graficzną, procesor i pamięć RAM. Do takich zastosowań przyda się jak najwięcej pamięci RAM, np. 16 GB lub 32 GB RAM. Praca z bazami danych, webdeveloping, a także obsługa silników graficznych do projektowania gier (np. Unreal Engine 5) to czynności, które dla komfortowej i płynnej pracy mogą wymagać jeszcze więcej pamięci RAM. W tym przypadku tym bardziej ważne jest to, aby zwrócić uwagę nie tylko na pojemność, ale także inne parametry, np. opóźnienia.

Pamięć RAM do gier

Nowe gry komputerowe mają wysokie wymagania sprzętowe, a pamięć RAM jest jednym z najważniejszych elementów specyfikacji komputera gamingowego. Pragnąc zagrać w wymagające produkcje na wysokich ustawieniach grafiki, takie jak np. Red Dead Redemption 2, Control, CyberPunk 2077 czy Assassin’s’ Creed Odyssey, trzeba wyposażyć się w najlepszą kartę graficzną, procesor, ale także dobry RAM. Warto więc sprawdzić całą specyfikację techniczną – nie tylko pojemność, ale także generację, częstotliwość taktowania i poziom opóźnień.

W społeczności gamingowej nie brakuje jednak także tzw. niedzielnych graczy. Nierzadko są to osoby starsze wiekiem, które z przyjemnością cofają się do czasów młodości, odpalając kultowe gry sprzed lat. W takim przypadku specyfikacja komputera – i kości pamięci RAM – do gier może być mniej zaawansowana.

Ile pamięci RAM do gier?

Standardem dla nowych produkcji jest rekomendowane 16 GB RAM. Taka pojemność pamięci o dostępie swobodnym pozwala na płynną obsługę większości gier na wysokich ustawieniach przy zachowaniu satysfakcjonującej płynności. Patrząc jednak perspektywicznie, gdy kupuje się komputer na lata, można zainwestować w więcej RAM-u, np. 2x 16 GB (32 GB RAM), co powinno spokojnie zaspokoić potrzeby najbardziej wymagających gier opublikowanych niebawem. Gracze rekreacyjni z powodzeniem zaś mogą korzystać ze starszych produkcji, mając do dyspozycji nawet 8 GB RAM. Taka ilość pamięci RAM do gier nowszych pozwoli na uruchomienie ich na niższych ustawieniach graficznych.

Pojemność pamięci RAM dostosowana do potrzeb

Ilość pamięci RAM, wyrażana w GB, powinna być dostosowana do zakresu eksploatacji urządzenia. Niektóre aplikacje będą wymagały więcej pamięci operacyjnej do prawidłowego i płynnego działania. Absolutnym minimum jest standard 4 GB RAM, jednak obecnie powoli ta wartość zostaje zmieniona na 8 GB RAM. Potrzeba coraz szybszego sprzętu wynika z rozwoju oprogramowania, z którego korzystamy, np. systemu operacyjnego, przeglądarek internetowych i aplikacji. Pozwalają one na coraz szerszy zakres działań, ale tym samym wymagają sporych mocy obliczeniowych procesorów i wsparcia pamięci operacyjnej.

Jeżeli kupujemy notebooka do zadań specjalistycznych, warto sprawdzić modele z większą ilością RAM-u. Dobrym wyborem jest zakup 12 GB lub 16 GB RAM do laptopa. Graficy komputerowi, programiści i architekci mogą potrzebować jeszcze solidniejszego sprzętu. Wówczas wybór najczęściej zorientowany jest na dwóch opcjach: 16 GB RAM lub 32 GB RAM. Ze względu na rodzaj zastosowania możemy wskazać pewne ogólne prawidłowości co do ilości potrzebnej pamięci RAM:

• laptop do codziennego użytku – minimum 4 GB pamięci RAM,
• laptop do pracy i multimediów – minimum 8 GB pamięci RAM,
• laptop do gier – minimum 8 GB / 12 GB pamięci RAM,
• laptop do pracy specjalistycznej – minimum 16 GB pamięci RAM.

Specjalistyczne parametry kości pamięci RAM

Wszystkie powyższe aspekty mają kluczowe znaczenie przy wyborze kości pamięci RAM do komputera. Jeżeli jednak decydujemy się na zakup pamięci z myślą o przeznaczeniu profesjonalnym (np. do serwerów), koniecznie trzeba prześwietlić te urządzenia pod kątem innych parametrów. Zdecydowanie warto zweryfikować rodzaj obudowy, mechanizmy zabezpieczające (kontrola parzystości, korekcja błędów EEC), opóźnienie (timing) i chłodzenie. Co istotne, nieobecność parametrów specjalistycznych w danym module (np. korekcji błędów) w żaden sposób nie wpływa na sposób jego wykorzystywania w domowym zakresie.

Rodzaj obudowy pamięci RAM

Charakterystyka płytki PCB oraz pinów łączących się z gniazdem pamięci na przestrzeni lat ulegała wielu zmianom. Rodzaj obudowy RAM (konstrukcji płytki) przekłada się na możliwość eksploatacji – zawsze należy się kierować specyfiką gniazd danego urządzenia. Do najpopularniejszych rodzajów obudów pamięci operacyjnych zaliczamy:

• SIMM (Single In-line Memory Module) – jeden z pierwszych wariantów konstrukcyjnych pamięci operacyjnych, wyróżniający się jednostronnym rozmieszczeniem pól stykowych.
• RIMM (Rambus In-line Memory Module) – wynik współpracy firmy Rambus i Intel, który zadebiutował w 1996 roku. Moduły te charakteryzowały się ograniczoną wydajnością przy bardzo wysokiej emisji ciepła, stąd składane były razem z wentylatorami.
• SO-DIMM (Small Outline Dual In-line Memory Module) – rodzaj konstrukcji wyróżniający się bardzo niewielkim przekrojem poprzecznym, przeznaczony przede wszystkim do laptopów, drukarek i urządzeń przenośnych. Z tej konstrukcji korzysta pamięć RAM typu DDR2, DDR3 i DDR4.
• MicroDIM (Micro Dual In-line Memory Module) – format przeznaczony dla najmniejszych urządzeń wymagających pamięci operacyjnej RAM.
• DIMM (Dual In-line Memory Module) – najpopularniejszy rodzaj obudowy dla pamięci RAM do komputerów stacjonarnych, występujący w wersjach nawet do 300 pinów (DDR5).

Kontrola parzystości

Mechanizm kontroli parzystości polega na wykrywaniu błędów danych poprzez wykorzystanie dodatkowej przestrzeni kontrolnej. Każdy bit danych ma przyporządkowany bit kontrolny. Najczęstsze błędy pamięci to problemy występujące jedynie na obszarze jednego bitu. Funkcja kontroli parzystości odpowiada więc za szczegółową identyfikację występowania błędów na obszarze jednego bita. Bit kontrolny jest zawsze ustawiany przy bicie sprawdzanym, obliczany na nowo, a stany obydwu porównywane ze sobą pod kątem zachowania zgodności.

Opóźnienia (timingi)

Użytkownicy szukający pamięci do komputera stacjonarnego lub laptopa zazwyczaj nie muszą przejmować się za bardzo opóźnieniami kości. Największy wpływ na wydajność kości ma parametr CL, który obrazowany jest przez pierwszą liczbę w ciągu zapisu przedstawiającego timingi urządzenia (np. 14-22-22-32).

Choć czas reakcji powinien być jak najniższy, to jednak szczegółowe aspekty związane z tym parametrem nie będą miały znaczenia przy korzystania z komputera w pracy, a nawet do gier. Sprawa wygląda jednak zupełnie inaczej, gdy szuka się pamięci RAM do serwerów i systemów zintegrowanych. Wówczas należy zwrócić uwagę na szereg szczegółowych parametrów związanych z timingiem:

• tCAS / CAS / tCL / CL – to parametry określające liczbę cykli zegara magistrali, jakie są odnotowane pomiędzy momentem żądania CPU a przekazaniem danych do bufora kontrolera pamięci RAM.
• RCD – wyraża czas trwania procesu między poleceń CAS a wykonaniem ładowania RAS a liczoną w liczbie odbytych taktów zegara.
• tRP – liczba taktów zegara, która jest potrzebna do przywrócenia danym położenia bazowego.
• CR – współczynnik żądania określający czas między poleceniem adresowania dwóch komórek pamięci.

Wielokanałowość pamięci RAM

Pamięci RAM mogą być wielokanałowe, co oznacza, że łączne parametry dostępnej pamięci RAM stanowią sumę modułów podłączonych do tego samego urządzenia. W praktyce oznacza możliwość wykorzystywania kilku pamięci RAM w jednym urządzeniu. Obecnie technologia ta jest powszechna. Wyróżniamy kilka wariantów wielokanałowości, z których najpopularniejsze to:

• Dual Channel,
• Triple Channel,
• Quad Channel,
• Hexa Channel.

Kompatybilność przesyłu wielokanałowego wymaga dostosowania odpowiedniej magistrali dla przesyłu danych pomiędzy pamięcią a jej kontrolerem. Niegdyś parowane kości w technologii Dual Channel musiały mieć identyczne parametry techniczne. Współcześnie produkowane płyty główne umożliwiają łączenie kości także o różnych pojemnościach. Przy wyborze urządzenia należy jednak dokładnie zapoznać się ze specyfikacją techniczną, aby uniknąć problemów z kompatybilnością.

Wielokanałowość pamięci RAM jest jednym z parametrów technicznych wpływających na wydajność. Testy udowadniają uzyskanie większej wydajności w technologii Dual Channel (lub wyższej), niż w przy zastosowaniu tylko jednej kości (Single Channel). Przykładowo, dwa moduły takiej samej pamięci o 8 GB pojemności RAM każda zapewnią nawet 18% wzrost wydajności w porównaniu do scenariusza, w którym pracujemy na jednej takiej kości 16 GB RAM.

Chłodzenie

Moduły pamięci o dostępie swobodnym zazwyczaj nie posiadają samodzielnego chłodzenia. Większość kości przeznaczonych do komputerów osobistych i laptopów ma bardzo prostą konstrukcję. Wśród produktów dedykowanych użytkownikom profesjonalnym i graczom znaleźć można jednak moduły zawierające wbudowane radiatory. Chłodzenie pamięci RAM przyda się, jeśli intensywnie eksploatujemy urządzenie, uruchamiając oprogramowanie, które wykorzystuje maksymalny potencjał pamięci.

Wśród systemów chłodzenia pamięci RAM najczęściej wymienia się właśnie radiatory. Drobne wentylatory znajdują się bezpośrednio w obudowie kości. Producenci wykorzystują również specjalne materiały z wysoką odpornością termiczną, które nie ulegają nagrzewaniu się, co zmniejsza poziom wzrostu temperatury na kości w trakcie bieżącej eksploatacji. Istnieją także modele RAM, które zostały wyposażone w chłodzenie wodne, jednak te należą do rzadkości.

Warto zwrócić uwagę na to, że kości z chłodzeniem znajdziemy praktycznie tylko do komputerów stacjonarnych oraz serwerów. Urządzenia przenośne i kompaktowe – notebooki i komputery typu All in One – mają bardzo ograniczone miejsce wewnątrz obudowy. Z tego powodu brakuje miejsca do zamontowania na tego typu kościach dodatkowych radiatorów pamięci.

Korekcja błędów EEC

To istotny parametr, kiedy wybieramy serwerową pamięć o dostępie swobodnym. Korekcja błędów EEC (ang. Error Checking and Correction / Error Correction Code) to funkcja odpowiadająca za automatyczne, bieżące wykrywanie nieprawidłowości w działaniu. Pamięć z ECC posiada wbudowane dodatkowe układy pamięci, które wykorzystywane są w celu kontrolowania pracy głównego modułu pamięci.

Urządzenia z zaimplementowaną funkcją ECC należą do najbardziej stabilnych i zaawansowanych. Wykorzystywane są w zastosowaniach webowych; między innymi w serwerowniach instytucji państwowych, finansowych i wielu innych organizacji, które nie mogą pozwolić sobie na wystąpienie nawet najmniejszego i najkrótszego przerwania. Pamięci z funkcją korekcji błędów ECC nie są przeznaczone dla użytkowników indywidualnych. Funkcjonalność Error Correction Code nie wpływa również na szybkość działania głównego modułu RAM. Szacuje się, że zmiana pod względem wydajności może być nawet negatywna ze względu na bieżącą obsługę procesu kontrolnego (potencjalny spadek o ok. 1% wydajności). Co ważne, do uruchomienia tych specjalnych kości wymagane jest posiadanie urządzenia z podzespołami kompatybilnymi z tą technologią – płytą główną i procesorem.

Stosunek między przestrzenią danych sprawdzaną a przestrzenią kontrolną danych w przypadku modułów z ECC wynosi 8 do 1 bita. Nie ma tu więc stosunku 1:1 tak, jak w przypadku mechanizmu kontroli parzystości. Moduły z kontrolą parzystości naturalnie nie są wyposażone w ECC i vice versa. Dzięki zastosowaniu metod hashujących i większego ratio danych technika ECC zapewnia wyższą wydajność względem mechanizmowi kontroli parzystości.

UltraRAM a “zwykły” RAM

Pamięć UltraRAM jest nowym terminem, co wynika z nowego odkrycia technologicznego, za które odpowiada pięcioosobowy zespół naukowców z Wielkiej Brytanii pracujący pod przewodnictwem profesora Manusa Hayne’a. UltraRAM przezwyciężać ma problemy z trwałością i szybkością stałej pamięci masowej. Szybka i wydajna pamięć nieulotna UltraRAM ma – w dużym skrócie – łączyć wszystkie zalety pamięci flash i DRAM, nie dziedzicząc jednocześnie żadnych wad tych technologii. Prędkość przetwarzania informacji ma być kilkudziesięciokrotnie szybsza względem obecnie dostępnych na rynku pamięci. Wiadomo, że UltraRAM wykorzystuje technikę tunelowania rezonansowego, jednak szczegółowe aspekty świeżo opatentowanej technologii są na ten moment nieznane.

Jak sprawdzić pamięć RAM w Windows 10?

Wbrew pozorom “więcej” nie zawsze znaczy “lepiej” . Rzecz dotyczy kompatybilności pamięci RAM laptopa z jego pozostałymi podzespołami oraz systemem. Zbyt dużo pamięci operacyjnej może być problemem. Dzieje się tak w sytuacji, kiedy płyta główna komputera lub system operacyjny nie jest w stanie obsłużyć większej ilości pamięci o dostępie swobodnym. Najnowsze systemy operacyjne Microsoftu – Windows 10 i Windows 11 – pozwalają na zainstalowanie naprawdę sporych ilości RAM. Problem może jednak wystąpić w przypadku korzystania ze starszego komputera.

Jeśli planujesz upgrade swojego sprzętu, przed zakupem kości sprawdź moce technologiczne swojej płyty głównej. Łatwo i pewnie można to uczynić za pomocą wiersza poleceń wbudowanego w każdy system Microsoft Windows. Aby sprawdzić, jaka jest maksymalna ilość pamięci RAM w Twoim laptopie, kieruj się poniższymi krokami (instrukcja dla systemów Windows):

1. Naciśnij jednocześnie przycisk logo Windowsa (WIN) + R

2. W okienku wpisz cmd – spowoduje to otwarcie się wiersza poleceń

3. Wpisz następującą komendę: wmic memphysical get MaxCapacity, MemoryDevices

Po wpisaniu ukażą się dwie wartości: maksymalna ilość pamięci (Max Capacity) i maksymalna liczba kości, które można włożyć do płyty głównej (Memory Devices) w danym modelu laptopa. Pierwszą wartość należy jednak zweryfikować jeszcze z parametrami zainstalowanej płyty głównej.

Jak zwiększyć ilość pamięci RAM?

Dodatkowa pamięć RAM do laptopa jest jednym z najefektywniejszych sposobów na przyspieszenie jego pracy. Zakup kości jest prosty i nie wiąże się z dużymi wydatkami. Wymiana modułów dla osób, które nie mają doświadczenia z majsterkowaniem przy komputerze, może być zbyt trudna, dlatego lepiej oddać komputer na chwilę do serwisu. Rozwiązanie to wciąż jest jednak bardzo opłacalne, gdyż różnice w działaniu powinniśmy odczuć natychmiast. RAM nie odpowiada za wszystkie aspekty, które wpływają na szybkość działania systemu i aplikacji.

Jak podłączyć pamięć RAM do komputera?

Pamięci operacyjne RAM montowane są w gniazdach znajdujących się na płycie głównej komputera. W przypadku wymiany lub dokupienia dodatkowej kości pamięci do komputera stacjonarnego wystarczy odkręcić obudowę i uzyskać swobodny dostęp do gniazda. Instalacja kości w laptopie lub innym urządzeniu mobilnym będzie trudniejsza ze względu na bardziej skomplikowany proces “rozebrania” sprzętu.

Na co zwrócić uwagę przed podłączeniem kości RAM w komputerze?

Na aspekty montażowe warto zwrócić uwagę już na etapie wyboru odpowiedniej kości pamięci RAM. Zawsze zaleca się dokładne zweryfikowanie płyty głównej i rodzaju usytuowanych na niej złączy RAM. Najpopularniejsze są sloty pamięci DIMM (ang. Dual Inline Memory Module). W laptopach używane są jednak specjalne, kompaktowe płyty główne, wyposażone w tzw. małe DIMM-y – SoDIMM. Jeszcze mniejsze gabarytowo urządzenia mobilne mogą mieć złącza MicroDIMM. Płytki PCB są zdecydowanie krótsze i bardzo cienkie, ale zwykle również nieco szersze.

Jeżeli komputer nie był przez dłuższy czas eksploatowany i zamierza się wymienić RAM, koniecznie trzeba sprawdzić wersję BIOS. Niezaktualizowana wersja systemu może spowodować błędy – zwłaszcza wtedy, gdy nie tylko dokładamy kolejną kość, lecz wymieniamy cały RAM na nowy!

Jak dołożyć pamięć RAM do laptopa?

Dodanie kości RAM do laptopa jest procesem bardziej skomplikowanym. Zamierzając zmodernizować notebooka poprzez dodanie kolejnej kości, dowolność w wyborze RAM-u również staje się ograniczona. Najważniejsza jest kompatybilność, dlatego nowa pamięć powinna być jak najbliższa obecnej pamięci pod względem technologicznym. Sama pojemność kości ma znaczenie drugorzędne. Warunkiem sprawnego działania jest zapewnienie identycznego:

• standardu technologicznego,
• formatu (obudowy) pamięci,
• napięcia,
• częstotliwości taktowania.

Jak zwolnić pamięć RAM?

Wyjęcie pamięci RAM jest bardzo prostą czynnością, którą można wykonać samodzielnie. Proces polega na zidentyfikowaniu miejsca, w którym znajdują się sloty pamięci RAM w komputerze, a następnie delikatnym zwolnieniu zacisków blokujących kości. Pamięć powinna automatycznie się wysunąć. Trudności może dostarczyć rozkręcenie obudowy w laptopie w celu dostania się do fragmentu płyty głównej. Znacznie łatwiej samodzielnie wykonać tę czynność na komputerze stacjonarnym.

Czyszczenie pamięci RAM od strony aplikacji

Termin zwolnienia pamięci RAM odnosi się również do przyspieszenia pracy komputera. Każdemu może zdarzyć się sytuacja, kiedy komputer po jakimś czasie zaczyna działać wolniej. Nie zawsze musi to być oznaka działającego w tle szkodliwego oprogramowania lub uszkodzenia jakiegoś podzespołu.

Wolno działający komputer może być wynikiem “zapchanej” pamięci RAM. System zużywa zbyt wiele pamięci operacyjnej nawet wtedy, gdy nie korzystamy z komputera intensywnie. Źródłem problemu mogą być programy i aplikacje działające w tle, które cały czas przetwarzają informacje, zapychając pamięć i generując wysokie zużycie RAM. Czasem szybką diagnozę można postawić po otworzeniu Menadżera zadań i zweryfikowania stopnia zużycia pamięci RAM.

Najczęściej powyższe mankamenty te związane są z nadużywaniem opcji hibernacji systemu, otwieraniem zbyt wielu programów działających w tle, a także przesuwaniem bieżących aktualizacji systemu operacyjnego. W najlżejszych przypadkach skuteczną pomocą może okazać się zwyczajne przeprowadzenie wszystkich aktualizacji systemowych i softwarowych oraz ponowne uruchomienie komputera.